Bu incelemeyi okuyan birçok kişinin hayatında oyunlara bakış açısını değiştiren bir ya da birkaç oyun olduğunu söylesem yanılmış olmam sanırım. “Oyunlarla neler yapılabiliyormuş yahu?” dediğiniz ya da oynarken deneyim ettiğiniz hisler yüzünden dibinizin düştüğü, emeği geçenler ekranı akmaya başladığında ekrana boş boş bakıp, içinizde bir boşluk hissi oluşturan, “E pekala ya artık?” dediğiniz illaki bir oyun vardır.
Benim için bu türlü üç tane oyun var. Metal Gear Solid 3, 2000’lerin ortasında PS2 sahibi bir ergenken bana sözlükle oyun oynatan ve “film üzere oyun” deneyimini yaşatan, oyunların daha neler yapabileceğini gösteren birinci oyundu. 2019’daysa Lost Odyssey oynarken ve oynadıktan sonra hissettiğim duygu selini uzun vakittir hissetmemiştim. Bu ikisinin tam ortasındaysa 2016 başında oynadığım, benim JRYO bağımlılığımın sebebi olan Persona 3 Portable var.
Benim için yeri bambaşka Persona 3’ün. Oynadığım periyot, hayatımın en can sıkıcı ve yalnız kaldığım dönemlerindendi. Taşındığım konutta internet yok, etrafımda takılacak arkadaş yok… Ben de kendimi Persona 3 Portable’ı halka açık Wi-Fi’ların birinden PSP’me indirirken buldum ve daldım oyuna. 80 küsür saatlik bir maceradan sonra “Memories of You” çalmaya başladı ve ekrana içimde bir yandan tatmin olmuşluk, bir yandan da bir boşluk hissiyatıyla baktım. Bu oyun katiyen oynadığım en uygun oyundu ve daha fazlasını istiyordum. Böylelikle kendimi Persona ve JRYO çukurunda buldum.
Ve rahatlıkla söyleyebilirim ki, Persona 3 Reload tam olarak o oyunun en son versiyonu. Pekala Reload’u, The Answer ve kız ana karakter üzere değerli fakat seveni de sevmeyeni de bol içeriklere sahip olmamasına karşın Persona 3’ün son versiyonu yapan şey tam olarak ne? Açıklayayım ufak ufak…
*DERİN NEFES, DERİN NEFES*
En kolayından gidecek olursak, oyun hakikaten hoş görünüyor. Persona 3 FES’i PS2 oyunu olduğundan, Persona 3 Portable’ı PSP oyunu olduğundan oynatamadığım beşerler var ve birçok da haliyle Persona 4 ya da Persona 5’e yöneliyordu birinci oyunları olarak. Bu da bir Persona 3 seven olarak üzüyordu beni. Artık menü dizaynından tutun karakter modellerine kadar Persona 5’in getirdiği görsel şöleni devam ettiriyor Reload da. Görsel olarak hoş yaşlanacak üzere görünmesi, kendimi yıllar sonra “Ya bir Persona 3 atayım” dediğimde mutlaka dönüp oynayacağım versiyon yapıyor rahatlıkla.
Bunun yanı sıra, PS2 periyodundan kalma birçok arkaik oyun tasarımı tercihinin de uçurulmuş olması bir oldukça tatmin edici bir değişiklik. Persona 3 her ne kadar benim favori Persona oyunum olsa da Persona 4 de, Persona 5 de bilhassa oyuncu deneyimi ve oyun tasarımı konusunda bir oldukça yol kat etmişti Persona formülünde. Persona 3’ün seri için dönüm noktası bir oyun oluşunun ve neyin işe yarayıp neyin işe yaramadığını deneyip görmelerinin büyük bir tesiri var doğal. Reload’da 4 ve 5’in getirdiği birçok yeniliği görmek de bir oldukça doğal oldu.
Bunların başını da, en azından benim için “Bağlantılı Bölümler” çekiyor. Oyunun spesifik kısımlarında beliren bu İrtibatlı Kısımlar, yalnızca SEES’teki (Türkçe kısaltması UMDİB, tuhaf evet) grup arkadaşlarımızla daha fazla bağ kurup kaynaşmamızı sağlamıyor, oyunda belirecek olan başka karakterlerle de daha fazla bağ kurmamızı sağlıyor. Ek olarak bağ kurduğunuz kişinin ya da kendinizin yetenek puanlarını da yükseltme üzere bir artısı da var. Lakin benim bu Temaslı Bölümler’i sevmemin en büyük sebebi, Persona 3’ün bence en büyük eksilerinden biri olan UMDİB grubumuzdaki erkek karakterlerin rastgele bir toplumsal bağ seçeneği olmayışını kapatıyor olması. Junpei ve Akihito’nun yalnızca oyun senaryosu müsaade verdiği sürece bir karakter gelişimi olması, bilhassa sonraki Persona oyunlarını oynadıktan sonra canımı sıkan şeylerden olmuştu.
Karakterleri derinleştiren tek şey bu yeni Temaslı Kısımlar değil natürel. Reload’la birlikte oyuna UMDİB takımıyla birlikte yapılabilecek bir sürü yeni aktiflik de eklenmiş. İmtihan periyodu öncesi oturup takımca imtihanlara çalışmak, çatıya çıkıp takımdan biriyle birlikte zerzevat meyve takım biçmek ya da yurdun mutfağında yemek yapmak üzere etkinliklerde dönen muhabbetler, bilhassa Persona 4 ve 5’ten 3’e gelenlerin çokça hissettiği “Karakterler o denli toplanmış dünyayı kurtarıyor” havasını ortadan kaldırıp, gerçek bir arkadaş kümesi hissiyatını çok hoş veriyor. Ve olağan ki bu karakterlerin yeni seslendirme grubu de bu havayı çok hoş yansıtıyor. Birçok insan seslendirme takımının değişmiş olmasına burun kıvırmıştı fakat şahsen yeni grup nitekim de başarılı bir iş çıkarmış. Ortalarındaki kimya nitekim çok güzel, aslında seslendirme sanatkarlarını toplumsal medyalarından da takip eden biri olarak gerçek hayatta da kimyalarının düzgün olduğunu gördüğümden pek kuşkum yoktu benim dürüst olayım.
Karakterlerden ve seslendirmeden bahsediyorken, Toplumsal Bağlardan (Social Link) da bahsetmemek olmaz artık. Her şeyden evvel artık tüm Toplumsal Bağ sahnelerinin büsbütün seslendirilmiş olmasından ve hepsinin de ana seslendirme grubu kadar başarılı olduğunu söylersem pek de şaşırmazsınız sanırım. Bir de beni Persona 3 oynarken hudut eden, Persona 3 Portable’da da zorla harem yoluna sokan Toplumsal Bağını en yüksek düzeye çıkardığınız tüm kız arkadaş olunabilecek bayan karakterlerle kız arkadaş olmak zorunda değilsiniz. Ben Fuuka’yla pek sadık bir alaka yaşamak istiyorum kardeşim, zorla aldattırıyordu oyun bana!
Oyunun “Sosyal Hayat Simülasyonu” muhabbetlerini kapatmadan evvel belirtmem lazım. Her ne kadar birtakım noktalarda oyunun yazımı ve olayları 2000’lerde kalmış da olsa, benim için Persona 3’ü oynadığım başka JRYO’ların (hatta genel olarak RYO’ların) önüne koyan şey hâlâ Reload’da da mevcut: Oyunun duygusal yükü ve samimiyeti. Toplumsal Bağlardan oyunun ana senaryosuna kadar tüm karakterler, tüm olaylar günün sonunda oyunun temaları olan “Amacını bulma”, “Seçimlerini ve onunla gelen sorumluluğu kabullenme”, “Kayıplarla yaşama” ve daha birçok, olağan hayatta karşımıza birdenbire çıkabilecek şeyleri illaki bağ kurabileceğiniz biçimde size yaşatıyor. Ne bileyim, çocuğunu kaybetmiş yaşlı bir çift, ebeveynlerinin sorunlarını kendi hatasıymış sanan küçük bir kız, Fransa’dan Japonya’ya gelmiş bir transfer öğrencisi, toplumsallaşmada sorun yaşayan liseli bir kız… Hepsi bir formda, bir noktada size dokunabiliyor, bir şeyler hissetmenizi sağlıyor. Oyunun kendi senaryosunda dönen muhabbetlerden bahsetmiyorum bile. Seslendirme takımı ve oyunun yazımı da bu hisleri çok başarılı bir halde deneyim ettiriyor. Persona 3 Portable’ı deneyim edişimin öncesinde ve çabucak sonrasında benzeri olaylar yaşamış, depresyonla cebelleşmiş ve yakın vakitte da ölümlülüğümüzün farkındalığını tekrar görmüş biri olarak benim için bu oyunun yerinin farklı olmasının en büyük sebebi de bu olsa gerek. Her ne kadar hususlar ağır olsa da, Persona 3 nitekim de bana oynadığım başka Persona’lardan, hatta neredeyse başka bütün oyunlardan daha samimi ve sıcak gelen bir oyun.
TARTAR SOSU: RELOAD
Persona 3 oynayan birçok insanın en büyük şikayetlerinden biriyse doğal ki de oyunun acımasız, sıra tabanlı vuruştuğumuz kısmı olan koca zindan, Tartarus. Ve varsayım edebileceğiniz üzere, oyunun öyküsünde çok büyük bir yere sahip olmasından ötürü Tartarus da hâlâ oyunda. Lakin korkulacak bir şey yok, geliştirici takım Reload’un Tartarus deneyimini güzelleştirmek için bir epey gayret sarf etmiş ve ortaya oynaması daha tatmin edici bir dungeon crawler çıkmış.
Orijinal Persona 3’ün Tartarus’undaki sıkıcılık burada yok. Her kat görsel olarak çok hoş, savaştığınız düşmanlar, bilhassa ortalardaki küçük bossların zayıflığı olmadığında sahiden başınızı kullanmanızı ve oyunun size sunduğu mekanikleri kullandırmaya zorluyor. Oynanış genel olarak bir oldukça hoşlaşmış ve Persona 3’ten bu yana öğrendikleri birçok şeyi Reload’a da getirmişler. Persona 5’teki “Baton Pass” olayı Reload’a da gelmiş, “Teürji Saldırısı” (Theurgy Attack) ismi altında, Final Fantasy’lerin Limit Break’leri stilinde yeni bir mekanik de eklenmiş.
Genel olarak Persona 5’ten bu yana gördüğümüz o “stilistik tasarım”, Reload’da da kendini gösteriyor: Topyekûn Taarruzlar daha havalı, karakterlerin silahlarıyla yaptığınız ataklar çeşitli, kritik hasar verip vermeyeceğini animasyonlardan anlayabiliyorsunuz. Birden fazla insanın sıra tabanlı oyunları sıkıcı bulup Persona 5’i sıkıcı bulmamalarının sebepleri ve daha fazlası Reload’da da bulunuyor.
Bunun dışında Tartarus’ta gezinmenin eskisi üzere yorucu olduğunu da belirtmemde yarar var. Gerek Toplumsal Bağlarınızı ilerleterek Elizabeth’ten ödül olarak alabildiğiniz, gerek Tartarus’ta ya da oyunun dünyasında gezinirken yerde bulabileceğiniz Alacakaranlık Kesimleriyle isterseniz Tartarus’un girişindeki saatten, isterseniz de Tartarus’un içinde karşınıza çıkabilecek saatlerden kadronuzun sıhhat ve ruh puanlarını büsbütün doldurabiliyorsunuz. Partideki karakterlerin yorulması üzere mekanikler de ortadan kaldırıldığından ötürü, tıpkı Persona 5’te birinci günden bir soygunu tamamlayıp son güne kadar toplumsal bağ ve toplumsal yetenekleri kasma olayını Reload’da da rahatlıkla yapabiliyorsunuz artık. Ayrıyeten Shuffle Time da duruyor fakat artık kartları rastgele değil, istediğiniz üzere seçebiliyorsunuz ve yeni Personalarınızı SMT ya da Persona 5’in tersine buradan alıyorsunuz ekseriyetle.
MEMENTO MORI
Persona 3: Dancing in Moonlight’ı oynadığımdan bu yana “Atlus yiyorsa Persona 3’ün remake’ini yaparsın! Bu güzelim HD modelleri dans oyununda harcayamazsın birader!” deyip duruyordum. (Aynı cümleyi ben de çok kurdum bu ortada -Can) Çok canımı sıkıyordu zira en sevdiğim oyunun karakterlerini bu kadar canlı lakin yalnızca bir ritim oyununda görmek… Persona 3 Reload’u birinci sefer açtığımda, Iwatodai İstasyonu’nu Karanlık Saat’te bu türlü canlı grafiklerle görmenin hissiyatını hakikaten anlatamam. Rahat birinci 10 dakikamı etrafta yürüyerek, yurda gitmeyi reddederek geçmiştir. Bu yeni, daha canlı görsellik “oyunun karanlık temasını götürüyor” telaşınız olmasın, karanlık olması gerektiği yerlerde bir oldukça karanlık. Hâlâ Persona 3’ün özünde olan, bilhassa sonraki oyunlara göre daha karamsar ve ağır temaları çok sağlam bir halde taşıyor Reload bu yeni görsellikte de.
Bunun yanı sıra oyunun yenilenmiş ve remixlenmiş soundtracki de bir epey hoş. Yani artık Atlus oyunları için “Müzikleri iyi” demek, “Gökyüzü mavi” demeye muadil bir şey oldu ancak, tekrar de belirtmek istiyorum ya! Vokaller eski müziklerde bazen sırıtsa da (Mass Destruction’da “Beybe” yerine “Beybi” denmesi sonumu bozmadı değil) çoğunluğu nitekim başarılı ve yeni müzikler da tam manasıyla “banger” denilebilecek cinsten. Bilhassa geceleri Paulownia AVM’sinde ve Iwatodai İstasyonu’nda çalan, Lotus Juice’un tekrar MC’liğini üstlendiği müzik a-şı-rı sağlam.
Ve fark etmişsinizdir fakat inceleme boyunca oyundaki tüm tabirlerden mümkün olduğunda Türkçe olarak bahsettim. Sebebiyse geçen yaz sızan bilgilerin gerçek olması: Persona 3 Reload, birinci Türkçe Atlus oyunu! Ve… Üzücü değil diyebiliyorum yalnızca. Hani Türkçe oynanmayacak kadar makûs değil, yanlış çeviri pek yok. Yanlış çeviriden daha çok “O oraya olmamış” çeviriler bulunuyor. İnceleme için tüm Toplumsal Bağları tamamlayıp denetim etme üzere bir fırsatım olmadı lakin herkesin ne dediği ya da ne ima ettiği çok rahat anlaşılıyor. Kimi noktalarında bir oldukça yeterli, yerelleştirmeye yakın çeviriler varken, birtakım noktalardaysa bağlamdan kopuk çeviriler olması can sıkıcı. İngilizceniz varsa İngilizce oynamanız daha uygun olur lakin Türkçe çevirisi de oyundan koparacak kadar makûs değil.
Fakat günün sonunda, Persona 3 Reload olabileceği en uygun yine üretimlerden biri olmuş. Çıkana kadar gerim gerim gerildim, Atlus sanki bu sefer eline yüzüne bulaştırır mı diye korktum ama… Haksız çıkmak beni hiç bu kadar keyifli etmemişti. Atlus nitekim de hem Persona 3’ün özünü korumuş, hem de oyunu gerek görselliğiyle gerek oyuncu deneyimi iyileştirmeleriyle gerekse de oynanıştaki güzelleştirmelerle günümüze başarılı bir biçimde getirebilmiş. Reload’un başında Persona 3 Portable’a birinci kere başladığım günde neler hissettiysem, oyunun sonunda Persona 3 Portable’ı birinci kez bitirdiğim günde hissettiğim şeylerin birebirini hissettim. Bu da bu oyunun zamansızlığının ispatı değilse, artık nedir bilmiyorum.
