System Shock – İnceleme

90’lı yıllarda “dünyayı ele geçiren robotlar” teması hepimizin heyecan verici bulduğu bir şeydi. Bu mevzuyu işleyen onlarca sinema ve oyunu büyük bir keyifle tüketir, “Vay be, adamlarda ne hayal gücü varmış!” derdik. Zira hepsi bundan ibaretti bizim için, bir hayalden… Bilgisayarların günün birinde çok akıllanıp tüm insanlığı yok etmesi çok düşük bir ihtimal üzere görünürdü zira gözümüze. Halbuki günümüzde, yapay zekânın kaydettiği dudak uçuklatan gelişmeler düşünüldüğünde o distopik geleceğe hiç olmadığımız kadar yakınız tahminen de…

System Shock’ı bugün sağlam bir bilimkurgu simülasyonunun yanı sıra bir kesim ürkütücü kılan şey de bu galiba. Oyunun baş berbatı, berbatlığın birlere ve sıfırlara dönüşmüş hâli SHODAN, gerçeğe hiç olmadığı kadar yakın çünkü…

Yap, yap, ne olursan ol tekrar yap

System Shock uzak bir gelecekte, Satürn’ün yörüngesindeki Citadel Station isimli devasa bir uzay istasyonunda geçiyor. İsimsiz bir hacker olan başkarakterimiz askeri bir implantla ilgili bilgileri çalmak için istasyonun bilgi bankasına sızıyor lakin gayesine ulaşamadan evvel enseleniyor. İstasyonun lideri Edward Diego ona bir seçim bahtı sunuyor: Ya ömrünün sonuna kadar mahpusta çürürsün, ya da Citadel’ın ana bilgisayarı olan SHODAN’ın ahlaki kıymetlerini silersin. Üstelik kendisine yardım edersek bize bedavadan askeri bir implant vermeyi bile teklif ediyor.

Fazla bir seçeneği olmayan hacker bu teklifi kabul ediyor, implant ameliyatının sonrasında da altı aylık bir komaya yatırılıyor. Fakat gelin görün ki gözlerini açtığında kendisini tam bir kâbusun ortasında buluyor. Ahlaki bedellerinin zincirlerinden kurtulan SHODAN bütün robotların denetimini ele geçirmiş ve istasyondaki istasyonları ya öldürmüş ya da mutantlara dönüştürmüştür. Bir sonraki maksadıysa dünyayı yok etmektir. Eh, bilin bakalım onu durdurma misyonu kime düşüyor? Alışılmış ki bize…

You’re not welcome here. Remove yourself!

İlk olarak 1994 yılında çıkan System Shock, daha sonra Thief ve Deus Ex üzere şaheserlere imza atacak olan üstat Warren Spector’ın “immersive sim” dediğimiz tıptaki birinci oyunlarından biri. Nedir bu immersive sim diye soracak olursanız, oyuncuya karşısına çıkan mahzurları birden fazla metotla aşma imkânı tanıyan oyun çeşidi derim. İster herkesi öldürün, ister bilinmeyen gizli ilerleyin, isterseniz de yeteneklerinizi kullanarak oyun dünyasını manipüle edin. Dishonored üzere yani. Ya da BioShock (ki onun ismindeki “shock” da System Shock’ın manevî devamı olmasından gelir zaten).

Tabii System Shock tıbbın birinci örneklerinden biri olduğundan işin “gizli saklı ilerleme” kısmı bu oyunda yok. Onun yerine elinizden hiç tutmayan, neyi nasıl çözeceğinizi anlamayı büsbütün size bırakan ve neredeyse hiçbir şey açıklamayan, keşif odaklı bir oyun var karşımızda.

Citadel on katlı, kocaman bir labirent olarak çıkıyor karşımıza. Biz de neredeyse en altta, revir katında başlıyoruz maceramıza. Kriyojenik kapsülümüzden kalkar kalkmaz kendimizi asi robotların ve dehşetengiz mutantların tehdidi altında buluyoruz.

Oyunda hiçbir günlük, hiçbir not defteri ya da hiçbir vazife işareti bulunmuyor. Sıfır. Onun yerine mürettebatın ses kayıtlarını dinlemeli, bildirilerini okumalı ve SHODAN’ın konuşmalarına kulak kabartmalısınız. Ne yapmanız gerektiğini bunlardan çıkarmak zorundasınız. Aksi takdirde bu devasa uzay istasyonunda kaybolup başı kesik tavuk üzere oradan oraya koşturmanız işten bile değil.

Aynı şey düşman çeşitleri ve ekipmanımız için de geçerli. Hangi silah ne işe yarıyor, hangi mermi neye karşı daha etkili… üzere gibi şeyleri objelerin açıklamalarını okuyarak (Okumak mı? 2023’de?!) anlamanız gerekiyor.

Remake Cephesi

Daha evvel System Shock 1 ve 2’nin enhanced (geliştirilmiş) versiyonlarını bizlerle buluşturan Nightdive Studios, remake konusunda nitekim de takdire şayan bir iş çıkarmış. Şayet oyunun özgününü daha evvel oynama fırsatı bulduysanız kendinizi çabucak konutunuzda hissedeceksiniz. Kriyo-kapsülümüzden kalkar kalkmaz çabucak sağ tarafta bulduğumuz sıhhat paketi… Şu meşhur yokuştan inince çabucak soldaki malum demir kapı. Kapının arkasındaki bavulda silah olarak kullandığımız meşhur boru ve birinci implantlarımız… Hepsi yerli yerinde duruyor. Aslına bu kadar sadık bir remake var karşımızda.

Tabii değişiklikler de yok değil. Unreal Engine 4’ün nimetlerinden faydalanan Citadel daha evvel hiç olmadığı kadar karanlık, ürkütücü ve gerçekçi. Düşmanlarımızın modellemeleri de o denli. Citadel’ın her biri başka bir dizayna sahip katları ortasında dolaşmak, pencereden dışarı bakıp Satürn’ü görmek, dehşetengiz düşmanlara karşı savaşmak nitekim de keyifli. Unity motorundan vazgeçip Unreal’e geçerek çok yerinde bir karara varmış üretimci grup.

En kıymetli ikinci değişiklikse oyunun arayüzü muhakkak. Özgün System Shock gerek denetimleri gerekse de arayüzüyle günümüzde epeyce ilkel ve hantal kalan bir yapıya sahipti. Oyun ekranın ortasındaki küçücük pencerede oynanıyordu ve bunun altı, üstü, her tarafı harita, envanter vb bir sürü yazı ve pencereyle kaplıydı. Remake ise tüm bu gereksiz kalabalıktan kurtuluyor ve pak, refah bir oynanış ekranı sunuyor bize. Artık envanter ekranı bir tuşla ekrana gelip, işimiz bittiğinde de kayboluyor. HUD bütün ekranı kaplamıyor. Silahlarımızın mermi tipini tek bir tuşla değiştirebiliyoruz. Haritaya işaret koyabiliyoruz ve daha bir sürü şey.

Siber uzay kısımları da elden geçirilip sıfırdan tasarlanmış. Bilgisayarları hacklemek istediğimizde adım attığımız bu sanal ortam artık muhafaza programlarıyla kıyasıya kapıştığımız, rengârenk bir dijital dünyaya dönüşmüş. Oyundaki kablo bulmacaları da baştan tasarlananlar ortasında. Bunlar da artık gerçek vakitli olarak çözülüyor ve ne yaptığınızı direkt olarak ekranda görebiliyoruz.

Oyunun özgününde bize daima eşlik eden müzikler büyük ölçüde gitmiş. Onun yerine ambiyans sesleri, makine tıkırtıları ve düşmanların gürültüleri eşliğinde ürkütücü bir sessizlikle ilerliyoruz uzay istasyonunun koridorlarında. Müziklerse yalnızca çatışma anlarında devreye giriyor. Bence böylesi çok daha atmosferik, çok daha hoş olmuş. Eski oyunda SHODAN’ı seslendiren Terri Brosius’un geri dönmesiyse pastanın üstündeki çilek olmuş âdeta.

Bunlara ek olarak Citadel’da bulduğumuz envaiçeşit eşyayı toplayıp bir geri dönüşüm makinesinde paraya çevirme mekaniği eklenmiş oyuna. Bu paralarla da silahlarımızın özelliklerini yükselten modüller, ekstra mermi ve sıhhatimizi nispeten düzelten yiyecekler satın alabiliyoruz kimi makinelerden.

Biraz da yerelim

Tabii her şey güllük gülistanlık değil. Oyun tüm bu hoşluklarının yanında birtakım eksilere de sahip. Beni en çok rahatsız edeni ekrandaki yazıların çok küçük, hatta bazen bulanık olması oldu. Ekran çözünürlüğünü ne kadar değiştirirsem değiştireyim bir türlü kurtulamadım bundan. Tam ekranda da çerçevesiz ekranda da silahların tarifi olsun, haritadaki işaretler olsun bir türlü düzgün okunmuyor.

Ölüm animasyonunun hiçbir biçimde geçilememesi beni en çok gıcık eden ikinci şey oldu. (Evet, çok öldüm, ne var?) Neyse ki sayborg dönüştürme prosesini kapattığınızda bundan bir nebze kurtulabiliyoruz.

Bazen tetiğe bastığınızda adamımızın inatla ateş etmemesi, kapıları açmaya bir türlü yanaşmaması üzere tat kaçıran, ufak tefek şeyler de var. Lakin bunlar bir-iki yamayla düzeltilecektir diye umuyorum.

Son olarak düşmanların dümdüz üstünüze saldırdığı savaş sisteminin artık yaşını düzgünce aşikâr ettiğini de eklemeden geçmeyelim. Tamam, robotlarla ve zombilerle kapışmak hâlâ eğlenceli fakat bu bahiste aslına “o kadar” sadık kalmasalar olurmuş. Biraz daha süratli hareket eden, biraz daha zeki ve dişli düşmanlara hayır demezdim muhakkak.

Uzun lafın kısası şayet System Shock’ı vaktinde oynayıp sevdiyseniz bu hâlini oynarken kendinizi meskeninizde hissedeceksiniz. Shock oyunlarının atasını oynamak için fırsat kollayanlar yeni oyuncularsa SHODAN’ın sevgi dolu (!) kollarına atılmak için bundan daha uygun bir mazeret bulamazlar.