Oyunlar Çöküyor veya Donuyor mu? İşte Çözüm Yolları

Bugün yaşı yahut mesleği fark etmeksizin birçok insan oyun oynuyor. Kimisi taşınabilir aygıtlarda, kimi konsolda kimisi de bilgisayarlarında. Başta çevrimiçi oyunlar olmak üzere, oyun esnasında yaşadığımız çökme, kilitlenme, yavaşlama ve donma meseleleri bizi zahmetten çıkarıyor. Oyunun en heyecanlı anında karşımıza çıkan kusur raporları, ani kapanmalar çok can sıkıcı. Pekala bunların sebebi ne?

Bugün oyunların çökmesine sebep olan şeylerden bahsedeceğiz. Yalnızca bundan bahsetmekle kalmayıp izleyebileceğimiz tahlil yollarına da bakacağız.

Oyun sanayisi inanılmaz düzeylere geldi. 18 Ocak 2022’de Microsoft, 69 milyar dolar üzere inanılmaz bir bedelle Activision Blizzard’ı satın almaya niyetlendiğini duyurmuştu. Sonrasında bu satın alım süreciyle ilgili birçok pürüz çıktı. Avrupa Birliği’nin düzenleyici organı olan Avrupa Kurulu, uzun mühlet sonra birtakım kaideler koşulsa da Microsoft’un Activision Blizzard’ı 69 milyar dolara satın alma planını onayladı.

Pazar araştırma şirketi Statista, 2021 yılında yaptığı bir araştırmayla birlikte dünya genelinde yaklaşık 3.25 milyar kişinin oyun oynadığını açıklamıştı. Bu sözleri yazdığımız sıralarda, yani 2023 sonlarında ise muhtemelen 3.5 milyarı rahatlıkla aştı.

Özellikle bilgisayarlarda farklı donanımlar, işletim sistemleri, kullanılan yazılımlar ve pek farklı birçok nedenle daha fazla sorun yaşanıyor. Oyunlardaki çökme problemlerinin sayısız sebebi olabilir: Bileşen kaynaklı problemler, makus hedefli yazılımlar, overclock, ısınma sıkıntıları, art plan uygulamaları ve yetersiz donanım üzere. Hatta kusur oyunun kendisinden bile kaynaklanabilir.

Öte yandan herkesin yaşadığı sorun farklı olabilir. Oyuna girdiğinizde bir müddet sonra bilgisayarın yahut oyunun pat diye kapandığını görebilirsiniz. Oyunda bir yanılgı ekranı belirebilir, mavi ekran alabilirsiniz ve daha birçok şey..

Oyuncular sonlarını zorlamayı sevse de, sistemin hudutları olduğunu unutmamalıyız. Sonuçta her sistemin sunabileceği bir kapasite var. Ayrıyeten her sistem kusurlara açıktır. PC’lerinde oyun oynayan şahıslar ekseriyetle en bariz sebepleri gözden kaçırır, meseleleri diğer yerde aramaya başlar.

Bildiğiniz üzere her oyunun geliştiricisi tarafından belirlenen bir sistem ihtiyaç listesi vardır. İhtiyaçların altında kalan bir bilgisayar ile oyunu oynamak mümkün, lakin bu her vakit için geçerli değil. Steam ve gibisi hizmetlerden oyun satın alırken, oyunun açıklamasını okuyarak sistem ihtiyaçlarını denetim edebilirsiniz. Oyunu mağazadan satın alıyorsanız yine kutusunun gerisinde asgarî ve önerilen sistem ihtiyaçlarını bulabilirsiniz. Temel olarak ekran kartı ve işlemci çok kıymetlidir. Öte yandan SSD kullanımı bile artık birtakım oyunlarda değerli olmaya başladı. Pek bahsedilmese de güç kaynağı da kıymetlidir, birazdan bahsedeceğiz.

Oyun sistem özellikleri için Technopat.Net‘i, Wikipedia’yı yahut oyun yayıncısının web sitesini denetim edebilirsiniz. Aklınıza takılan sorular için oyunun dayanak yahut hayran forumlarını ziyaret edebilirsiniz. Aradığınızı bulamadıysanız Technopat Sosyal’de oyunu oynayan farklı bireylerle fikir alışverişinde bulunabilir, tecrübeli şahıslardan sisteminiz hakkında bilgi alabilirsiniz. Şayet donanımınız yetersiz kalıyorsa ne yazık ki bileşenleri yükseltmekten öbür bir seçeneğiniz yok.

Bazı kullanıcılar performanslarını artırmak için sistemlerini üreticinin önerdiğinden daha yüksek süratlerde çalıştırır, yani sürat aşırtma yapar. Overclock eskisi kadar tanınan olmasa da hala bunu yapan birçok oyuncu var. İşlemci, ekran kartı ve RAM dahil olmak üzere tüm overclock süreçleri çökme, kararsız çalışma problemlerine sebep olabilir. Düzgün bir soğutma ile birlikte kullanıldığında, CPU sürat aşırtması da GPU sürat aşırtması üzere mükemmel sonuçlar verebilir.

• Ekran Kartı Nasıl Overclock Edilir?
• İşlemci Nasıl Overclock Edilir?

Fazla performansı herkes ister lakin oyunların kapanmasını istemeyiz. Sürat aşırtmalı bir sistemde sıkıntıları gidermek için overclock sürecini geri almayı, yani her şeyi varsayılan ayarlara çekmeyi deneyebilirsiniz. Şayet bu tahlil olmazsa sorun öteki yerde de olabilir.

Neredeyse tüm oyunların ayarlar kısmında “grafiklerle” ilgili bir kısım bulunur. Birçok vakit geliştiriciler tarafından belirlenen algoritmalar tarafından ayarlar otomatik olarak uygulanıyor. Lakin bu her vakit işe yaramıyor ve oyunların çökmesine neden oluyor. Çökmeler yüksek grafiklere sahip oyunlarda ve kolay grafiklere sahip küçük oyunlarda görülebilir. Unutmayın, her bilgisayarda birçok bileşen vardır ve her kullanıcının bileşenleri başkasından farklı. Birtakım durumlarda yalnızca oyun değil, bilgisayarınızın büsbütün bile çökebilir.

Sorun yaşadığınız oyunun görüntü yapılandırma ekranını açın ve ayarları düşürerek işe başlayın. Şayet ayarlar hakkında temel bilgiye sahipseniz farklı ayar kombinasyonları yapabilir, ayrıyeten her vakit olduğu üzere Technopat Sosyal’den yardım alabilirsiniz. Hakikat performans ve grafik karışımına ulaşana kadar çeşitli ayarları deneyebilirsiniz.

Aklınıza hiç mi hiç gelmeyebilir: Oyunların yahut bilgisayarın çökmesinin nedenlerinden biri de güç kaynağıdır. Güç kaynağı çoklukla oyun makinesinin ya da rastgele bir bilgisayarın kalbi olarak kabul edilir. Tıpkı kalbin tüm organlara kan sağlaması üzere, PC bileşenlerinizin pak ve daima bir elektrik akışı almasını sağlamak da güç kaynağının vazifesidir. Güç dağıtımı gerçek ve sağlıklı formda sağlanmadığında akla gelmeyen arızalar yaşanabilir, sistem kapanabilir ve hatta sistem içindeki birden fazla bileşen kullanılamaz hale gelebilir.

• Güç Kaynağı (PSU) Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Bileşenlerin çektiği güç anlık olarak değişiklik gösterir. PC’lerin ve hatta birçok taşınabilir aygıtın en çok güç tükettiği vakitlerden birisi de oyunlar. Şayet PSU o an bileşenlere kâfi gücü sağlayamıyorsa çökmeler yaşanabilir. Oyun bilgisayarlarında genel olarak en fazla ekran kartları güç tüketir.

Bu durumda tek tahlil, oyun oynamak için kâfi gücü sunabilen bir güç kaynağı almak. Yeni bir PSU almadan evvel bilgisayarınızın ne kadar güç tükettiğini denetim edin, araştırma yapın.

• Bilgisayar Güç Tüketimi Nasıl Ölçülür?

Oyununa nazaran değişiklik gösterebilir, lakin oyunlar çoklukla sistem bileşenlerine ağır yük bindirir. CPU ve CPU üzere donanımlar daima yük altında çalıştığında yüksek sıcaklıklara ulaşabilir.

Böyle durumlarda teknolojik aygıtlar termal kısıtlamaya (thermal hhrottling) uğrayabilir. Donanım kısıtlandığında performans düşer ama birtakım senaryolarda kapanma yahut çökme de yaşanabilir. Örneğin, ekran kartınızın PCB’sinde vazife yapan grafik işlemcisi oyunları oynatırken sayısız süreç yapar, çok fazla ısı üretir. Soğutma sistemi sıcaklık bedellerine nazaran yüksek suratlara ulaşabilir, lakin birçok etkenden ötürü bileşenlerin fazla ısındığını görebiliyoruz. CPU ve GPU, yüksek ısıyı dışarı atamadığında suratını düşürür ve böylece kullanıcı tecrübesi de sekteye uğrar. Yani özetle performans düşüşü yaşanır.

• HWMonitor Rehberi: Sistem Pahaları Nasıl Takip Edilir?

Aşırı ısınma olup olmadığını denetim etmek için bileşenlerinizin anlık bedellerini izleyebilirsiniz. Şayet donanımınız yüksek sıcaklıklara çıkıyorsa soğutma performansını güzelleştirmekten yahut oyundan çıkmaktan öbür dermanınız yok.

Ayrıca oyununuzun sistem özelliklerinde oyunu çalıştırmak için gereken gerçek işletim sistemi ve sürümü de listelenir. Birden fazla oyun Windows 8.1 ve sonrasıyla uyumlu çalışmakta. Doğru donanım ve uyumluluk katmanları ile çok sayıda oyun Ubuntu ve başka Linux dağıtımlarında çalışabilir. Bu ortada, Apple bilgisayarlarda çalışması amaçlanan birçok oyun çoklukla OS X 10.4 (Mojave) yahut daha yenisini gerektirir. Benzeri formda, AAA oyunların birçok 64-bit sistemler için tasarlanmıştır.

Güncel Kalın

İşletim sistemini aktüel tutmak düzgündür çünkü güncellemelerle birlikte birçok yanılgı düzeltmesi yapılır ve uyumsuzluk problemleri da giderilebilir. Ayarlar’ı açmak için Win + I tuşlarına basın. Yenileştirme ve Güvenlik > Windows Update kısmına gidin ve güncelleştirmeleri denetim edin. Her vakit olmasa bile bazen güncellemeler kaygınıza derman olabilir.

Bunun yanında, ağ ve ses şoförlerini de mümkün hayli yeni tutmaya bakın. Windows 10 ve 11 üzere işletim sistemleri bazen bu işi Windows Update aracılığıyla yapsa da her vakit yeni sürümler kurulmayabiliyor.

Grafik Sürücüleri

Oyunlar kelam konusu olduğunda en çok vazife yapan donanım ekran kartıdır. Donanımsal gücün yanı sıra, GPU şoförleri her vakit çok değerli olmuştur. Şoför eski yahut problemliyse PC oyunları beklenmedik halde çökebilir. Yalnızca çökmelerden bahsediyoruz lakin sayısız meseleyle karşılaşabilirsiniz.

• NVIDIA Şoför Yükleme ve Aktüelleştirme Rehberi
• AMD Şoför Yükleme ve Aktüelleştirme Rehberi

Bu nedenle grafik kartı şoförünüzü güncellediğinizden emin olun. Kimi vakitler (özellikle AMD sürücüleri) yeni şoförler yeni sıkıntılar yaratabilir, lakin istisnalar kaideyi bozmaz. Yeni şoförler neredeyse her vakit daha güzeldir.

Oyun Güncellemeleri

Ayrıca kelam konusu oyun için rastgele bir yama ve güncelleme olup olmadığına da bakmalısınız. Bunlar yayıncının web sitesinden edinilebilir ve çalıştırmadan evvel yüklenip uygulanmalı. Kimi oyunlar güncellemeleri otomatik olarak denetim eder ve açmadan evvel yükleme yapılır. Ayrıyeten Steam, Epic Games ve Origin üzere platformlarda güncellemeler otomatik olarak sunulmakta.

Çevrimiçi oyunlarda, ağ meseleleri oyun istemcisinin uzak sunucu tarafından güncellenmesinde gecikmelere neden olduğunda çökmeler meydana gelebilir. İnternet suratınızın kâfi olduğundan emin olun. Ayrıyeten farklı ağ sıkıntıları yaşanıyor da olabilir.

• İnternet Suratı Nasıl Ölçülür, Mbps ve Gbps Nedir?

Çevrimiçi oyunlarda mümkün olduğunca Wi-Fi’den kaçının. Bunun yerine bilgisayarınızı Ethernet üzerinden modeme bağlayın. Sınırlamalar nedeniyle bu mümkün değilse elektrik sınırı adaptörlerinden birini kullanabilirsiniz.

Eğer oyunu orjinal olarak satın almadıysanız Digital Rights Management (Dijital Haklar Yönetimi-DRM) tedbirleri performans meselelerine neden olabilir. Kimi durumlarda ağ sıkıntıları DRM’nin bir oyunun performansını etkilemesine katkıda bulunabilir. Lakin çoklukla DRM istemcisi yahut uzak sunucunun durumu oyununuzun çökmesine neden olur.

Oyunu yepyeni olarak satın alıp heyetim yaptığınızda her vakit daha meselesiz bir tecrübe yaşarsınız. Korsan oyun oynuyorsanız, şayet çevrimdışı oynama seçeneği mevcutsa bunu kullanmalısınız. Bu, DRM’nin uzak sunucuyla oyunda yahut hesapta kuşkulu aktiflik olup olmadığını denetim etmesini önleyecek.

Oyun oynarken diğer yazılımların çalışmaması her açıdan daha uygundur. Discord üzere sesli sohbet yazılımlarına gereksiniminiz olabilir; bunun dışında bilgisayar kaynaklarınız oyunu çalıştırmaya odaklanmalı. Bu Windows, macOS ve Linux’tan iOS ve Android’e kadar tüm işletim sistemleri için geçerli bir kural. Oynamak istediğiniz oyunu başlatmadan evvel öteki tüm yazılımları kapatın.

Ancak Windows ile ek bir avantajınız var: Oyun Modu. Windows, bu modu etkin ettiğimizde öbür aktiflikleri azaltan ve sınırlayan bir moda geçiş yapmakta. Şayet etkin değilse Oyun Modu’nu açmayı deneyebilirsiniz:

• Ayarlar’ı açın (Win + I tuşların basın).
• Oyun > Oyun Modu sekmesine girin.
• Özelliği aktifleştirmek için Oyun Modu altındaki seçeneği kaydırın.

Çalışan başka uygulamalar bazen Windows 10/11’de oyun oynarken sorun yaratabilir. Bu nedenle, oyunun meselesiz çalışması için daha fazla sistem kaynağı boşaltmak üzere art planda çalışan tüm gereksiz programları kapatmakta yarar var. Aslında bunu rastgele bir çökme sorunu yaşanmasa da yaparsanız daha mantıklı. Biz oyuncular her vakit yüksek performans, yüksek FPS pahaları isteriz.

Tarayıcılar

Ayrıca web tarayıcınızda çok sayıda sekme açtıysanız kapatmakta fayda var. Hatta web tarayıcısını büsbütün kapatın. Bazen Discord üzere uygulamalara muhtaçlık duyabilirsiniz. Bunun ötesinde, o an için gereksiz olan her şeyi kapatmalısınız ve sistem kaynaklarınız oyunu çalıştırmaya odaklanmalı.

Sistemimizde asla virüs yahut rastgele bir makus gayeli yazılımı zati istemeyiz. Bunlar yalnızca oyunlarda değil, bilgisayarımızı kullandığımız her saniye olumsuz şeylere yol açar.

Antivürüs yazılımları kullanmak düzgündür elbette. Lakin bu yazılımlar oyunlarınızın daima çökmesine neden olabilir. Biraz evvel belirttiğimiz üzere, arka planda çalışan her şey oyun performansını etkileyebilir. Fakat antivirüs faal olarak kuşkulu belgeleri aradığı için biraz daha farklıdır. Bazen bu evraklar taranır ve iki potansiyel sorun ortaya çıkar:

• Bilgisayar güvenlik taraması nedeniyle kilitlenir ve akabinde çöker.
• Aslında pak bir evrak tehlikeli olarak tanımlandığı ve karantinaya alındığı için oyununuz çökebilir.

Peki neler yapılabilir?

• Oyun oynarken belge tarama düzeyini azaltın yahut taramayı eksiksiz devre dışı bırakın.
• Güvenlik yazılımınızı “oyun modu” olan bir yazılımla değiştirin.
• Mümkünse oyun oynadığınız müddet boyunca yazılımı devre dışı bırakın.

Windows Defender kullanıyorsanız ki birden fazla bireyde etkindir, antivirüs programının oyun evraklarını berbat gayeli yazılım olarak işaretlemesini ve PC oyunlarının çökmesine neden olmasını önlemek için bir yol var:

• Windows 11/10’da arama kutusunu açın, “Windows Güvenliği” yazın ve sonuca tıklayın.
• Virüs ve tehdit koruması’na tıklayın ve Virüs ve tehdit müdafaası ayarları altında Ayarları yönet’i seçin.
• Dışlamalar kısmının altından “Dışarıda bırakılanları ekle yahut kaldır” seçeneğine basın.
• “Bir dışlama ekle” seçeneğine tıklayın, Klasör’ü seçin ve bilgisayarınızdan oyun dizinini seçin.

Oyun tecrübesini etkileyebilecek şeylerden devam edecek olursak aklınıza yalnızca güvenlik yazılımları gelmesin. VPN yazılımınız da oyunların, bilhassa de çevrimiçi oyunların çalışmasını etkileyebilir. Bu türlü durumlarda daha sıkıntısız bir VPN kullanabilir yahut mümkünse VPN’i büsbütün devre dışı bırakabilirsiniz.

Umarım bu tahlil yolları size kimi fikirler vermiştir yahut sıkıntınıza derman olmuştur. Oyun oynarken yaşadığınız meseleleri yorumlarda yazabilir, ayrıyeten ek tahlil yollarından bahsedebilirsiniz.

Bazen oyunlar düzgün yüklenmediği için çalışmayabilir yahut problemli çalışır. Hiçbir yol bulamadıysanız oyun belgelerini onarabilir (Steam üzere platformlarda) yahut oyunu büsbütün kaldırıp tekrar heyetim yapmayı deneyebilirsiniz.

Çözüm olma ihtimali düşük de olsa bazen bu metot işe yarıyor. Oyunu yönetici modunda çalıştırın. Bunun için oyuna sağ tıklayın ve “Yönetici olarak çalıştır” seçeneğine tıklayın.