Amnesia: The Bunker – İnceleme

Frictional Games, oyuncuları yoksunlukla ve zifiri karanlıkla sınama konusunda uzmanlaşmış bir oyun stüdyosudur. Dehşet tansiyon üstadı stüdyo, hayatımızı kabusa çevirmeye 2007 yılında Penumbra: Overture ile başlamıştı hatırlarsanız. Sonrasında 2008’de Penumbra: Black Plague ve Penumbra: Requiem ile Penumbra üçlemesini tamamlamışlardı.

Pixar’ın The Monsters Inc. animasyonundaki canavarlar üzere bizim kaygılarımızla beslenen insanların kurduğunu düşündüğüm Frictional Games, 2010 yılında bu sefer Amnesia serisiyle tanıştırmıştı bizi. Amnesia: The Dark Descent ile ürpertinin ve tekinsiz koridorların tam ortasında buluvermiştik kendimizi. 2013 yılında onu Amnesia: A Machine for Pigs takip etti. “Biz her halükârda sizi korkuturuz anacım” mottosuyla çıkan oyun, Frictional Games’in özünden uzaklaştığını lisana getiren bir kitlenin oluşmasına sebep olmuştu. Frictional Games’in bu fikirde olanlara cevabı 2015 yılında Soma ile gelmişti. Daha evvel gördüklerimizden hayli farklı bir oyunla bize merhaba diyen stüdyo, tenkitlerden gerekli dersleri çıkarmış ve kıssa derinliğiyle büyüleyen, atmosferiyle nefessiz bırakan eşsiz bir sualtı macerası yaşatmıştı bize (Soma <3 ben).

Soma’dan sonra 2020 yılında Amnesia: Rebirth ile ruh sıhhatimizin ve mantığımızın sonlarını zorlayan Frictional Games, 2023 Haziran’ına geldiğimiz şu günlerde Amnesia: The Bunker ile tekrar karşımıza çıktı ve bizi tansiyon dolu bir kedi fare oyununa davet etti. Bu kışkırtıcı daveti zevkle kabul eden bizler de çabucak kendimizi Amnesia serisinin yeni oyununun geçtiği sığınağa kapattık. Bu o denli bir yerdi ki dışarı çıkabilmenin tek yolu kaygılarımızla yüzleşip karanlığın merkezine yanlışsız yiğit adımlarla ilerlemekten geçiyordu. Merkeze ulaştığımızda ise bizi hayallerimizde dahi göremeyeceğimiz bir kâbus bekliyordu…

Merhaba yeni fobim: Birinci Dünya Savaşı’nda bir sığınakta kapana kısılmak!

Amnesia: The Bunker’ın birinci saniyelerinden itibaren en temel insani hislerimizin üzerine oynandığına şahit oluyoruz. Gecenin bir vakti, kimin nerede ne yaptığı muhakkak olmayan bir cephe savaşında, akın akın gelen düşman askerlerine karşı canımızı kurtarma kederine düşerken bir yandan da atılan havan toplarının bizim mevzilere denk gelmemesi için dua eder buluyoruz kendimizi. İnsan ister istemez savaşın korkunçluğuyla burun buruna geliyor bir kere daha. Amnesia: The Bunker savaş sırasında açık alanda hayatta kalmanın zorluğu üzerine bir kıssayla açılışını yaparken, sert bir dönüşle bizi farklı bir psikolojinin içine, bir sığınağın revirine atıveriyor. Az evvel dışarıda canımızı kurtarmaya çalışıyorduk, şimdiyse içeride. Hayat ne tuhaf, bulutlar falan…

Gözlerinizi açtığınız Birinci Dünya Savaşı sığınağının üzerine sistemsiz aralıklarla havan toplarının, bombaların düştüğünü hayal edin. Gelen her hücumun çıt çıkmayan sığınağı büyük bir gürültüyle sarstığını ve toz toprak içinde bıraktığını düşünün. Bu da yetmezmiş üzere, sığınakta işlerin hayli aykırı gittiğini anladığınızı ve karanlıkta bir yerlerde yırtıcı bir yaratığın sinsi sinsi sizi takip ettiğini ve öldürmek için hakikat anı beklediğini kurun başınızda. Şu ana kadar yazdıklarım sizin için heyecan verici bir tecrübe vadediyorsa yanlışsız yerdesiniz demektir. Amnesia: The Bunker bu hisleri doyumsuzca yaşayabileceğiniz ve dehşeti tam manasıyla ensenizde hissedebileceğiniz bir imal.

Bir kıssa var lakin yok

Amnesia: The Bunker’dan Soma’da olduğu üzere peyderpey kendini açan derin bir öykü beklememeniz gerekiyor. Üretim, kapana kısıldığınız sığınakta hayat uğraşı verme ideolojisi üzerine kurulmuş. Evet geride etrafta bulduğunuz notlarda sığ bir halde anlatılan bir kıssa var. Var dedim lakin siz onu yok kabul edin. O denli ki, öyküdeki bu sığlık beni derin bir hayal kırıklığına uğrattı açıkçası. Meğer ben Soma’nın olay örgüsünden ve öykü anlatımından harikulade keyif almıştım. Kıssanın nereye nasıl bağlanacağını merak etmiştim. Amnesia: The Bunker’da emsal hislere bürünemeyeceğimi anladığım anda oyunla olan alakamın geri dönülemeyecek halde yara aldığını söylemem gerekiyor.

Fakat Amnesia: The Bunker’ın başka Amnesia oyunlarından gözle görülür biçimde ayrılan dikkat alımlı birtakım istikametleri var. Bu tarafların kimileri bana bir epey tanıdık geldi doğrusu…

Bana her şey Alien Isolation’ı hatırlatıyor

Alien Isolation benim çok sevdiğim ve çıkışının üzerinden 9 yıl geçmiş olsa da asla unutamadığım bir endişe tansiyon oyunudur. Üretimde peşimize düşen Xenomorph hassas duyuları, içgüdüleri ve etrafında olan bitene gösterdiği hassaslığı sayesinde, bizim aksiyonlarımıza son derece zeki ve mantıklı reaksiyonlar verebiliyordu. Bu da atmosferi ve tansiyonu doruk noktasına çıkartıyordu.

Frictional Games çok makul bir hareketle bu yapay zekâ modelini Amnesia: The Bunker’a aktarmış. Siz sığınakta dolaşırken yaratık da bir yerlerde dinliyor, izliyor ve avını yakalamak için hakikat vakti bekliyor. Sese, ışığa reaksiyon veriyor ve incelemek için kaynağının yanında bitiveriyor. Alien Isolation’da hiçbir vakit hiçbir yerde inançta olmadığımız hissini vermeyi başaran bu şahane fikir Amnesia: The Bunker’a da cuk oturmuş. Bu yaklaşımından ötürü Frictional Games’i alkışlıyorum.

Ve lakin üzülerek belirtmeliyim ki, burada Alien Isolation’daki kadar boğucu üzere bir tansiyon hissi yaratılamamış. Yaratık, Xenomorph kadar zeki değil maalesef. Örneğin makul saklanma yerlerinde (burada söylem edip oyun tecrübenizi baltalamak istemiyorum) sessizce beklerseniz sizi göremiyor. Xenomorph şayet uzun müddet birebir yerde durursanız sizi saklandığınız yerde bulup üzerinize binmesini biliyordu. Lakin Amnesia: The Bunker’da karakterimi inançlı olduğunu bildiğim bir yerde bırakıp, mutfağa gidip çay koyup geldiğim çok sayıda an oldu. Sonuç olarak Frictional Games’in bu uygun niyetli ve mantıklı yaklaşımının uygulamasında geliştirilmesi gereken yerler olduğunu net bir biçimde görüyoruz.

Merkezi kayıt noktası ve tansiyonun dozunu arttıran mekanikler

Amnesia: The Bunker bir şeyi daha çok gerçek yapıyor: Sizi panikletmek ve korkutmak için kolaya kaçmıyor. Jump scare hilesine başvurmuyor. Tam aksine, sizi içinde bulunduğunuz atmosferin yüküyle ve sessizliğin çığlığıyla sınıyor. Bu etkiyi arttıran bir usul bulmuş Frictional Games. Oyunda sırf bir adet kayıt noktası (gaz lambası) var. Evet, sığınağın kısımlarında, odalarında gönlünüzden geçtiği üzere gezip dolaşabiliyorsunuz lakin oyunu kaydetmek için o merkezi pozisyondaki kayıt noktasına sağ salim geri dönmeniz gerekiyor. Unutmadan ekleyeyim, yanınızda taşıyabileceğiniz eşya sayısı da sonlu. Eşyalarınızın bir kısmını itimatla saklayabileceğiniz sandığınız da birebir odada, gaz lambasının ve sığınağın haritasının çabucak tabanında sizleri bekliyor.

Bu durum nedeniyle en ufak bir ilerleme sonrası oyunu kaydetmek için kayıt noktasına depar atar hale geliyorsunuz. Aman çok süratli koşmayın, malumunuz, karanlık koridorlarda sese hassas ne üzere canlıların kol gezdiğini bilmediğimiz bir sığınak burası…

Kayıt odasına direkt ilişkisi olan öbür bir odada, sağda solda toplayabileceğiniz akaryakıt bidonlarındaki akaryakıtı dökerek çalıştırabileceğiniz bir jeneratör var. Kendisi akaryakıtı yakmıyor güya içiyor lakin buna karşın yararı tartışılmaz. Karanlığın katlanılmaz bir noktaya ulaştığı anlarda hayat kurtarıcı olabiliyor nitekim. Sonuçta bir kurtarılmış bölge niyetiyle yaratılan bu odaya girmek ve kapıları ardımızdan kilitlemek, bu panik atak geliştirme merkezinden hallice sığınakta insanı ister istemez rahatlatıyor ve inançta hissettiriyor. (Gerçekten o oda kurtarılmış bir bölge mi sanki?)

Oyuna dair üzerinde durulması gereken bir başka nokta da Amnesia serisinin alışılagelmiş lineer oynanışından farklı olarak yarı açık dünya bir yaklaşıma sahip olması. Sığınaktan çıkmak üzere varsayım etmesi güç olmayan bir maksadımız var ancak onun için gereken adımları hangi sırayla yapacağımız ve gibisi birçok bahiste özgür bırakılmışız. Birinci evvel nereye gidip ne yapacağımızı kendimiz belirliyoruz. Oyunun başlarında sığınağın tamamının haritasına da sahip değiliz. İlerledikçe harita kesimlerini toplayarak haritaya hâkim olmaya başlıyoruz. Oyundaki yan misyon konseptinin temel dinamiklerinden birisi de bu harita açma mekaniğinden doğuyor. Ben bu fikri sevdim ve heyecanlı buldum. Buna benzeri birkaç tane daha yan vazife görünümlü fakat aslında ana vazifenin modülü olan aktivite var oyunda. Kimilerine takılıp ana vazifeden saptığım anlar olduğunu itiraf edebilirim.

Tekrar oynanabilirliği desteklemesi açısından, objelerin her oynanışta pozisyonlarının ve cinslerinin değiştiğini de belirtmekte yarar var. Oyunları %100 ile bitirmeyi ve tekrar tekrar oynamayı sevenler için memnunluk verici bir ayrıntı.

Çıkarın beni buradan!

Amnesia: The Bunker, Frictional Games’in en yeterli işi değil, orası kesin. Lakin vadettiklerini büyük oranda gerçekleştiren ve birkaç saat için de olsa tatmin edici bir dehşet tansiyon atmosferi sunan bir imal. Amnesia serisine yeni bir bakış açısı katan mekanikler tahminen de en dikkat cazip özelliğini oluşturuyor. Frictional Games şayet bu oyundan edindiği deneyimleri Soma gibisi öyküsüyle ön plana çıkan yeni bir dehşet tansiyon oyununa aktarabilirse, uzun yıllardır beklediğimiz Alien Isolation’ın manevî devamını gökte ararken yerde bulabiliriz.

Game Pass’ta da olan oyunu dehşet tansiyon severlerin aslında kaçırmayacağına eminim fakat tipe yeni başlayacaklar için de uygun bir imal olduğuna dikkat çekmekte yarar görüyorum. Artık gözlerimizi Frictional Games’in bir sonraki oyununa çevirdik. Bakalım bizi nasıl bir sürpriz bekliyor… Müsaadenizle ben bu sığınaktan çıkar, bir daha da kimse girmesin diye dinamitle patlatırım. Kâfi arkadaş, ne çektim yahu! En sonunda, güneş ışığı…. Aaa o üzerime gerçek gelen şey havan topu mu?